Soms lijkt een ganzenveer, ook al is het een echte Gouden Ganzenveer, ineens een wel erg karig eerbetoon. Een tooi van gouden ganzenveren is dan meer op zijn plaats, als symbool van veelzijdigheid en als erkenning van een uitzonderlijke prestatie op elk terrein van werkzaamheid. Dat geldt in ieder geval voor de laureaat van dit jaar, Jan Blokker. Niet gemakkelijk zal iemand gevonden kunnen worden die op zoveel verschillende terreinen op zo voortreffelijke manier en gedurende zo lange tijd de verpersoonlijking is geworden van wat in de opdracht van de Gouden Ganzenveer omschreven staat als een grote en blijvende inzet voor het geschreven en gedrukte woord in Nederland. Tot een paar weken geleden nog waren zijn columns twee keer in de week in De Volkskrant vaste en met vrees en vreugde tegelijk verwachte begeleiders van het politieke en sociale leven in Nederland, meer in het bijzonder in Den Haag. De Boekenbijlage van De Volkskrant wachtte daarnaast nog met een andere Blokker, de beschouwende historicus die als vanzelfsprekend de bespreking van een boek de allure van een essay wist mee te geven.

            Zijn carrière als schrijver begon meer dan 50 jaar geleden, toen hij in 1951 als 24-jarige student de Reina Prinsen Geerligsprijs - twee decennia lang de belangrijkste prijs voor een debuut - ontving voor zijn novelle Séjour’, later nog gevolgd door de novelle ‘Parijs dode stad ‘(1953) en de roman ‘Bij dag en ontij’. Romans kwamen er niet meer, maar wel kinderboeken, waarvan ‘Op zoek naar een oom’ in 1961 werd bekroond met de staatsprijs voor kinderliteratuur.

 Zijn studies Nederlands en geschiedenis maakte Jan Blokker niet af, hij ging in 1952 op de kunstredactie van Het Parool werken en stapte twee jaar later over naar het Algemeen Handelsblad. Tot 1968 bleef hij als filmredacteur aan die krant verbonden. In dat jaar werd hij belast met de eindredactie van de televisieprogrammering bij de VPRO en daarmee medeverantwoordelijk voor reeksen legendarisch geworden televisieprogramma's, die voor een belangrijk deel nog altijd de reputatie en het ledenbestand van de VPRO schragen. In 1979 werd Jan Blokker journalistiek hoofdredacteur van De Volkskrant, net als de VPRO inmiddels losgekomen van zijn confessionele achtergrond en de vertegenwoordiger bij uitstek van het gedachtegoed, dat inmiddels als verkalkt links rechts vermaledijd wordt. Hoe Jan Blokker er in voorkomende gevallen zelf over dacht, liet en laat hij sinds 1968 als columnist van De Volkskrant weinig zachtzinnig, maar altijd geestig weten. Het heeft Friesland het begin van een universiteit gekost en het was bijna het einde van de sociologie in Nederland.

      Televisie, film en toneel bleven trekken. Tussen 1983 en 1993 was Jan Blokker voorzitter van het Productiefonds voor Nederlandse (speel)films. In die tijd was hij bij de VPRO ook eindredacteur van het politiek-culturele buitenlandmagazine Diogenes, dat in 1990 werd bekroond met de Nipkovschijf. Weinig mensen zullen nog weten dat meer dan 30 jaar eerder Jan Blokker al het scenario voor Bert Haanstra's meest geliefde film, Fanfare, schreef. Er volgden nog scenario's voor Fons Rademaker's Makkers staakt uw wild geraas (1961) en ettelijke andere films. Voor De Partizanen,  een film van Theu Boermans, kreeg Jan Blokker in 1995 een Gouden Kalf voor het beste scenario. Daarnaast was er nog ruimte voor een opera-libretto (Esmée, van Theo Loevendie, in 1994) en voor een toneelstuk over

Soekarno, dat de Haagse Comedie in 1995 opvoerde.

            Aan de Erasmus Universiteit Rotterdam werd Jan Blokker in 1992 benoemd tot bijzonder hoogleraar op de Maarten Rooy-leerstoel voor persgeschiedenis. Daar waren al een aantal publicaties aan vooraf gegaan, waarin Blokker's liefde voor de geschiedenis en zijn werk als journalist en redacteur op een gelukkige wijze gecombineerd konden worden. Zo schreef hij samen met Herman van Run en Martin van Amerongen de geschiedenis van een eeuw journalistiek in Nederland (Luizen in de pels, 1983). Een eeuw van informatieoverdracht vond een overzicht in 'De wond'ren werden woord en dreven verder' en 'De kwadratuur van de kwattareep' vertelt het verhaal van meer dan een halve eeuw propaganda voor het Nederlandse boek.

            Dit is nog lang niet alles. We noemen hier niet eens de vele bundelingen van zijn columns, onlangs nog in 'De afrekening', over het - zoals Jan Blokker het zelf noemt – ‘lange jaar 2002’, waarin de bizarre gebeurtenissen in de Nederlandse politiek zijn pen een nieuwe scherpte en trefzekerheid lijken te hebben gegeven. Er zijn de commentaren, de bijdragen voor radio en televisie, de boekbesprekingen en ook nog de beschouwingen over de troonredes van koningin Juliana. Teveel om op te noemen en voor hem zelf teveel om vast te leggen en tevreden op terug te kijken. Het werk gaat nog door, al ligt het nu even stil, noodgedwongen door zijn ziekte.

            Jan Blokker heeft zich in de meer dan 50 jaren van zijn schrijvende, redigerende en programmerende leven van vrijwel alle media bediend, zonder terughoudendheid en met een bijzonder gevoel voor de mogelijkheden van ieder medium op zich. Tegelijkertijd is zijn eigen bijdrage bij uitstek getekend gebleven door de kracht en de pracht van het woord. Hij is een man van teksten in iedere betekenis van het woord, maar vrij van de dwang van het boek en niet gebonden aan de geur van drukinkt. Hij wordt zeer veel gelezen, is vaak gehoord en zelfs meer gezien dan menigeen zich realiseert. Elk voor zich zijn dat prestaties die een Gouden Ganzenveer waard zijn, maar we kunnen er maar één uitreiken. De Academie De Gouden Ganzenveer heeft het gemakkelijk gehad met de keuze van een laureaat voor 2003. Het is met grote eensgezindheid en bijzonder veel genoegen dat de Academie voor zijn buitengewone productiviteit en veelzijdigheid gedurende zovele jaren, voor de constant hoge kwaliteit van zijn eigen werk als schrijver en voor zijn grote en kritische bijdrage aan het maatschappelijke en politieke debat in Nederland, de Gouden Ganzenveer 2003 toekent aan Jan Blokker.

K.J. Leeflang

VoorzItter bestuur De Gouden Ganzenveer

Prof. dr. P. Schnabel

Voorzitter Academie De Gouden Ganzenveer